Η ηλίαση ή αλλιώς θερμοπληξία είναι η πιο σοβαρή μορφή θερμικής βλάβης και θεωρείται ιατρική κατάσταση έκτακτης ανάγκης.Η θερμοπληξία μπορεί να προκαλέσει θάνατο ή βλάβη στον εγκέφαλο και σε άλλα εσωτερικά όργανα. Εμφανίζεται συχνά ως εξέλιξη από πιο ήπιες ασθένειες που σχετίζονται με τη θερμότητα, όπως θερμικές κράμπες, λιποθυμία και εξάντληση, αλλά μπορεί να εμφανιστεί ακόμη και αν δεν έχετε προηγούμενα σημάδια θερμικής βλάβης.

Η θερμοπληξία προκύπτει από παρατεταμένη έκθεση σε υψηλές θερμοκρασίες - συνήθως σε συνδυασμό με αφυδάτωση. Στην θερμοπληξία, η θερμοκρασία του σώματος είναι μεγαλύτερη από 40^ο Κελσίου και παρουσιάζονται επιπλοκές που αφορούν το κεντρικό νευρικό σύστημα. Άλλα κοινά συμπτώματα περιλαμβάνουν ναυτία, επιληπτικές κρίσεις, σύγχυση,αποπροσανατολισμό και μερικές φορές απώλεια συνείδησης ή κώμα.

Συμπτώματα θερμοπληξίας

Το χαρακτηριστικό σύμπτωμα της θερμοπληξίας είναι η αύξηση της θερμοκρασίας του σώματος πάνω από 40 βαθμούς Κελσίου. Αλλά η λιποθυμία μπορεί να είναι το πρώτο σημάδι. Άλλα συμπτώματα μπορεί να περιλαμβάνουν:

• Σπασμωδικό πονοκέφαλο
• Ζάλη και ίλιγγο
• Έλλειψη εφίδρωσης παρά τη ζέστη
• Κόκκινο, ζεστό και ξηρό δέρμα
• Μυϊκή αδυναμία ή κράμπες
• Ναυτία και έμετο
• Γρήγορο καρδιακό παλμό, ο οποίος μπορεί να είναι ισχυρός ή αδύναμος
• Ταχεία, ρηχή αναπνοή
• Αλλαγές στη συμπεριφορά, όπως σύγχυση, αποπροσανατολισμός ή συγκλονισμό
• Σπασμούς
• Απώλεια αισθήσεων

Πρώτες βοήθειες για θερμοπληξία

Εάν υποψιάζεστε ότι κάποιος έχει θερμοπληξία, καλέστε αμέσως ένα ασθενοφόρο ή μεταφέρετε το άτομο στο νοσοκομείο. Οποιαδήποτε καθυστέρηση στην αναζήτηση ιατρικής βοήθειας μπορεί να αποβεί μοιραία. Όσο περιμένετε να φτάσει κάποιο ασθενοφόρο μπορείτε να παρέχετε εσείες τις πρώτες. Μετακινήστε το άτομο σε κλιματιζόμενο περιβάλλον-ή τουλάχιστον σε δροσερό, σκιερό μέρος-και αφαιρέστε τυχόν περιττά ρούχα. Εάν είναι δυνατόν, ελέγξτε τη θερμοκρασία του σώματος του ατόμου και προσπαθήστε να τη κατεβάσετε στους 38 βαθμούς Κελσίου. Δοκιμάστε αυτές τις στρατηγικές:

• Κάντε του αέρα ενώ βρέχετε το δέρμα του με νερό.
• Εφαρμόστε πακέτα πάγου στις μασχάλες, τη βουβωνική χώρα, το λαιμό και την πλάτη του ασθενούς. Επειδή αυτές οι περιοχές είναι πλούσιες με αιμοφόρα αγγεία κοντά στο δέρμα, η ψύξη τους μπορεί να μειώσει τη θερμοκρασία του σώματος.
• Βυθίστε τον ασθενή σε ντους ή μπανιέρα με δροσερό νερό.
• Εάν το άτομο είναι νεαρό και έχει υποστεί θερμοπληξία ενώ ασκείται έντονα - γνωστή ως θερμική εγκεφαλική άσκηση - μπορείτε να χρησιμοποιήσετε ένα λουτρό πάγου για να δροσίσετε το σώμα.
• Μη χρησιμοποιείτε πάγο για ηλικιωμένους ασθενείς, μικρά παιδιά, ασθενείς με χρόνιες ασθένειες ή οποιονδήποτε έχει πάθει θερμοπληξία χωρίς έντονη άσκηση γιατί μπορεί να είναι επικίνδυνο.

Εάν η ανταπόκριση έκτακτης ανάγκης καθυστερήσει, καλέστε το τμήμα επειγόντων περιστατικών του νοσοκομείου για πρόσθετες οδηγίες.

Παράγοντες κινδύνου για θερμοπληξία

Η θερμοπληξία είναι πιο πιθανό να επηρεάσει τους ηλικιωμένους που ζουν σε διαμερίσματα ή σπίτια που στερούνται κλιματισμού ή καλής ροής του αέρα. Άλλες ομάδες υψηλού κινδύνου περιλαμβάνουν άτομα οποιασδήποτε ηλικίας που δεν πίνουν αρκετό νερό, έχουν χρόνιες ασθένειες ή που πίνουν υπερβολικές ποσότητες αλκοόλ. Η θερμοπληξία σχετίζεται στενά με τον δείκτη θερμότητας, ο οποίος είναι μια μέτρηση που φανερώνει πόσο ζεστός αισθάνεστε όταν συνδυάζονται οι επιδράσεις της σχετικής υγρασίας και της θερμοκρασίας του αέρα. Μια σχετική υγρασία 60% και πάνω εμποδίζει την εξάτμιση του ιδρώτα, η οποία με την σειρά της εμποδίζει την ικανότητα του σώματός σας να κρυώσει.

Ο κίνδυνος θερμοπληξίας αυξάνεται δραματικά όταν ο δείκτης θερμότητας ανεβαίνει στους 90 βαθμούς ή περισσότερο. Είναι λοιπόν σημαντικό - ειδικά κατά τη διάρκεια των κυμάτων καύσωνα - να δώσετε προσοχή στον αναφερόμενο δείκτη θερμότητας και επίσης να θυμάστε ότι η έκθεση σε πλήρη ηλιοφάνεια μπορεί να αυξήσει τον αναφερόμενο δείκτη θερμότητας.

Εάν ζείτε σε αστική περιοχή, μπορεί να είστε ιδιαίτερα επιρρεπείς σε θερμοπληξία κατά τη διάρκεια παρατεταμένου κύματος καύσωνα, ιδιαίτερα εάν υπάρχουν στάσιμες ατμοσφαιρικές συνθήκες και κακή ποιότητα αέρα. Σε αυτό που είναι γνωστό ως "φαινόμενο θερμότητας", η άσφαλτος και το σκυρόδεμα αποθηκεύουν τη θερμότητα κατά τη διάρκεια της ημέρας και την απελευθερώνουν σταδιακά τη νύχτα, με αποτέλεσμα υψηλότερες θερμοκρασίες τη νύχτα. Άλλοι παράγοντες κινδύνου περιλαμβάνουν:

• Ηλικία. Τα βρέφη και τα παιδιά έως 4 ετών και οι ενήλικες άνω των 65 ετών είναι ιδιαίτερα ευάλωτα επειδή προσαρμόζονται πιο αργά σε σχέση με τους άλλους ανθρώπους.
• Κατάσταση υγείας. Περιλαμβάνει καρδιακές , πνευμονικές ή νεφρικές παθήσεις , παχυσαρκία ή έλλειψη βάρους, υψηλή αρτηριακή πίεση, διαβήτη, ψυχικές ασθένειες, αλκοολισμός , ηλιακά εγκαύματα και οποιεσδήποτε καταστάσεις που προκαλούν πυρετό.
• Φάρμακα. Αυτά περιλαμβάνουν αντιισταμινικά , χάπια διατροφής , διουρητικά , ηρεμιστικά, διεγερτικά,αντισπασμωδικά, φάρμακα για την καρδιά και την αρτηριακή πίεση και φάρμακα για ψυχιατρικές ασθένειες όπως αντικαταθλιπτικά και αντιψυχωσικά. Παράνομα ναρκωτικά όπως η κοκαΐνη και η μεθαμφεταμίνη σχετίζονται επίσης με αυξημένο κίνδυνο θερμοπληξίας.

Πρόληψη θερμοπληξίας

Όταν ο δείκτης θερμότητας είναι υψηλός, είναι καλύτερο να μείνετε σε κλιματιζόμενο περιβάλλον. Εάν πρέπει να βγείτε σε εξωτερικούς χώρους, μπορείτε να αποτρέψετε τη θερμοπληξία κάνοντας αυτά τα βήματα:

• Φορέστε ελαφριά, ανοιχτόχρωμα, φαρδιά ρούχα και καπέλο.
• Χρησιμοποιήστε αντηλιακό με δείκτη προστασίας από τον ήλιο (SPF) 30 ή περισσότερο.
• Πίνετε επιπλέον υγρά ακόμα κι αν δεν διψάτε. Για να αποφευχθεί η αφυδάτωση, συνιστάται γενικά να πίνετε τουλάχιστον οκτώ ποτήρια νερό. Λάβετε πρόσθετες προφυλάξεις όταν ασκείστε ή εργάζεστε σε εξωτερικούς χώρους.
• Αναβάλετε ή ακυρώστε κάποια υπαίθρια δραστηριότητα. Εάν είναι δυνατόν, μετατοπίστε το χρόνο σας σε εξωτερικούς χώρους στις πιο δροσερές ώρες της ημέρας, είτε νωρίς το πρωί είτε μετά τη δύση του ηλίου.

Άλλες στρατηγικές για την πρόληψη της θερμοπληξίας περιλαμβάνουν:
• Παρακολούθηση του χρώματος των ούρων σας. Τα πιο σκούρα ούρα είναι σημάδι αφυδάτωσης. Φροντίστε να πίνετε αρκετά υγρά για να διατηρήσετε τα ούρα πολύ ανοιχτού χρώματος.
• Αποφύγετε τα υγρά που περιέχουν καφεΐνη ή αλκοόλ, γιατί και οι δύο ουσίες μπορούν να σας κάνουν να χάσετε περισσότερα υγρά και να επιδεινώσετε ασθένειες που σχετίζονται με τη θερμoπληξία.
• Εάν ζείτε σε διαμέρισμα ή σπίτι χωρίς ανεμιστήρες ή κλιματισμό, προσπαθήστε να περνάτε τουλάχιστον δύο ώρες κάθε μέρα-κατά προτίμηση το πιο ζεστό μέρος της ημέρας-σε κλιματιζόμενο περιβάλλον.

Αφού αναρρώσετε από θερμοπληξία, πιθανότατα θα είστε πιο ευαίσθητοι στις υψηλές θερμοκρασίες την επόμενη εβδομάδα. Είναι καλύτερα λοιπόν να αποφεύγετε τον καυτό καιρό και την έντονη άσκηση μέχρι ο γιατρός σας να σας πει ότι είναι ασφαλές να συνεχίσετε τις κανονικές σας δραστηριότητες.