Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία επιδημιολογικών ερευνών, περίπου το 20% των γυναικών και το 11% των ανδρών στην Ελλάδα πάσχουν από οστεοπόρωση. Παγκοσμίως, πάνω από 200 εκατομμύρια άνθρωποι ταλαιπωρούνται από αυτή η πάθηση των οστών. Όμως, τι είναι η οστεοπόρωση, ποια είναι τα συμπτώματα και ποιοι οι παράγοντες κινδύνου; Πώς γίνεται διάγνωση της ασθένειας και ποια η θεραπεία της;

Τί είναι Οστεοπόρωση;

Η οστεοπόρωση είναι μια κοινή πάθηση των οστών που εμφανίζεται συνήθως σε γυναίκες μετά την εμμηνόπαυση και σε άνδρες πάνω από 50 χρονών και προσβάλλει την αρχιτεκτονική των οστών, μειώνοντας την οστική μάζα. Αυτό, με τη σειρά του, αυξάνει την πιθανότητα ο ασθενής να υποστεί κάταγμα, κάτι που θα επηρεάσει την ποιότητα της ζωής του, ενώ μπορεί ακόμα και να μειώσει το προσδόκιμο επιβίωσής του. Αυτό συμβαίνει επειδή τα οστά ενός οστεοπαθητικού ασθενούς χάνουν την ικανότητα που έχουν τα υγιή οστά να προσαρμόζουν το μέγεθος και το σχήμα τους, ανάλογα με το είδος των μηχανικών φορτίων που ασκούνται πάνω τους.

Υπάρχουν δυο μορφές οστεοπόρωσης:

1. Η Πρωτοπαθής οστεοπόρωση – Σχετίζεται με την πάροδο της ηλικίας ή την εμμηνόπαυση. Στην πρώτη περίπτωση, μιλάμε για οστεοπόρωση που εμφανίζεται λόγω γήρατος (σε άτομα άνω των 70) και δεν σχετίζεται με το φύλο. Στην δεύτερη περίπτωση, η μείωση των οιστρογόνων που παρατηρείται κατά την εμμηνόπαυση φαίνεται να συνδέεται με την εμφάνιση οστεοπόρωσης στις γυναίκες σε αυτή την περίοδο της ζωής τους.  

2. Η Δευτερογενής οστεοπόρωση – Πρόκειται για οστεοπόρωση που κάνει την εμφάνισή της σε άτομα που είτε λαμβάνουν φαρμακευτική αγωγή με συγκεκριμένη ομάδα φαρμάκων (π.χ., αντιεπιληπτικά χάπια, κορτιζόνη, κτλ.) ή πάσχουν από συγκεκριμένες παθήσεις, όπως η ρευματοειδής αρθρίτιδα.

Ποιά είναι τα Συμπτώματα της Οστεοπόρωσης;

Δυστυχώς η οστεοπόρωση δεν κάνει εμφανή την παρουσία της παρά μετά από ένα μεγάλο χρονικό διάστημα και αφού πλέον η οστική μάζα έχει μειωθεί αρκετά. Συνήθως, ένα οστεοπορωτικό κάταγμα στο ισχίο, την πηχαιοκαρπική άρθρωση, την σπονδυλική στήλη ή και άλλα οστά, είναι το πρώτο σύμπτωμα της οστεοπόρωσης και μπορεί να εμφανιστεί και χωρίς να έχει προηγηθεί τραύμα (απλά ο ασθενής πονάει). Η εμφάνισή αυτού του πρώτου κατάγματος αυξάνει τον κίνδυνο ενός επόμενου κατάγματος  κατά τουλάχιστον 85%.

Παράγοντες που αυξάνουν τον κίνδυνο για οστεοπόρωση

Ο κίνδυνος εμφάνισης οστεοπόρωσης επηρεάζεται από διάφορους παράγοντες. Κάποιοι από αυτούς δεν επιδέχονται καμία τροποποίηση, όπως η κληρονομικότητα, η εμμηνόπαυση, η ηλικία (>50), το φύλο (γυναίκα), η συνεχής λήψη κορτιζόνης, το ιστορικό κατάγματος και διάφορες παθήσεις. Η επικινδυνότητα για εμφάνιση οστεοπόρωσης, όμως, εξαρτάται και από τον τρόπο ζωής μας και φαίνεται να αυξάνεται με την έλλειψη σωματικής άσκησης, τη χαμηλή πρόσληψη βιταμίνης D και ασβεστίου, η μεγάλη κατανάλωση αλκοόλ, το κάπνισμα και το χαμηλό σωματικό βάρος. Το θετικό με την δεύτερη κατηγορία είναι το ότι μπορούμε να παρέμβουμε και με σωστές επιλογές να αποφύγουμε την εμφάνιση της οστεοπόρωσης, ειδικά αν δεν συντρέχουν άλλοι, μη τροποποιητικοί παράγοντες.

Διάγνωση και Θεραπεία της Οστεοπόρωσης

Η οστεοπόρωση μπορεί να διαγνωστεί με μια απλή μέτρηση της οστικής πυκνότητας, η οποία θα φανερώσει πόσο αδύναμα είναι τα οστά και γίνεται συνήθως είτε στο μηριαίο οστό, είτε στον τμήμα της σπονδυλικής στήλης που ξεκινάει κάτω από το ύψος του θώρακα και καταλήγει στο ιερό οστό (οσφυϊκή μοίρα). Φυσικά, ο γιατρός θα πρέπει να λάβει υπόψιν του το σύνολο των παραγόντων κινδύνου πριν αποφανθεί ότι ένας ασθενής πάσχει από οστεοπόρωση.

Σε ότι αφορά στην θεραπεία της οστεοπόρωσης, η λήψη βιταμίνης D και ασβεστίου, ανάμεσα σε άλλα φάρμακα, μπορεί να βοηθήσει στην μείωση της πιθανότητας κατάγματος, την αύξηση της οστικής μάζας και την αναστολή της απώλειας επιπλέον οστικής μάζας. Για άλλη μια φορά, ο γιατρός είναι αυτός που θα καθορίσει ένα ακριβές θεραπευτικό πλάνο, με βάση την ξεχωριστή περίπτωση κάθε ασθενούς.

Αξίζει να αναφέρουμε σε αυτό το σημείο ότι η πρωτογενής πρόληψη της οστεοπόρωσης είναι καίριας σημασίας για την πρόληψη της πάθησης των οστών. Ένα πρόγραμμα σωματικής άσκησης, η πρόσληψη επαρκών ποσοτήτων βιταμίνης D και ασβεστίου, η διατήρηση του κανονικού σωματικού βάρους, η ρύθμιση των ορμονών σε περιπτώσεις χρόνιας αμηνόρροιας ή πρώιμης εμμηνόπαυσης και η διακοπή του καπνίσματος είναι εξίσου σημαντικά για ένα υγιή οργανισμό, τόσο σε επίπεδο πρόληψης ασθενειών και παθήσεων, όσο και αντιμετώπισής τους.