Το ευερέθιστο έντερο ή σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου είναι μια συνήθως καλοήθης διαταραχή του πεπτικού συστήματος που προκαλεί χρόνιο κοιλιακό πόνο, δυσφορία στην περιοχή της κοιλιάς (π.χ., έντονο φούσκωμα) και προβλήματα στην κινητικότητα και τις συνήθειες του εντέρου. Ο πόνος συνήθως παρατηρείται είτε χαμηλά στην κοιλιά δεξιά, είτε στη μέση, είτε ψηλά (κάτω από τα πλευρά), είτε στο στομάχι. Επίσης γνωστή και ως σπαστική κολίτιδα, η κατάσταση αυτή έχει αρνητικό αντίκτυπο στην ποιότητα ζωής των ασθενών και, αν και δεν είναι απειλητική για την ζωή τους, επηρεάζει το ευ ζην τους σημαντικά.

Συμπτώματα ευερέθιστου εντέρου

Με τα τωρινά δεδομένα, η σπαστική κολίτιδα διακρίνεται σε τρεις τύπους:

1. Ευερέθιστο έντερο με κύριο σύμπτωμα την δυσκοιλιότητα.
2. Ευερέθιστο έντερο με κύριο σύμπτωμα την διάρροια.
3. Ευερέθιστο έντερο μικτού τύπου, με εναλλαγές δυσκοιλιότητας και διάρροιας.

Σε ότι αφορά τον πόνο που χαρακτηρίζει την σπαστική κολίτιδα, αυτός σχετίζεται με (1) αλλαγή στη μορφή ή και το σχήμα των κενώσεων, (2) αλλαγή στη συχνότητα των κενώσεων και/ή (3) την κένωση του εντέρου.

Εκτός από τον κοιλιακό πόνο και την διάρροια ή δυσκοιλιότητα (ή τις εναλλαγές μεταξύ τους) όμως, το ευερέθιστο έντερο επίσης συχνά συνοδεύεται από ένα ή περισσότερα από τα παρακάτω συμπτώματα:

• Κράμπες στο στομάχι μετά το φαγητό.
• Αέρια (επίμονο ρέψιμο ή αέρια που αποβάλλονται από το ορθό).
• Μετεωρισμό
• Φούσκωμα
• Ναυτία
• Αίσθημα ότι το στομάχι έχει “γεμίσει” γρήγορα με τη λήψη ελάχιστης τροφής.

Παρόλα αυτά, ένας ασθενής που έχει ένα ή και περισσότερα από τα παραπάνω συμπτώματα δεν πάσχει απαραίτητα από το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου. Μόνο ειδικός γαστρεντερολόγος μπορεί να αξιολογήσει την περίπτωση του κάθε ασθενούς και να αποφασίσει αν αυτός πάσχει από σπαστική κολίτιδα ή όχι αφού κάνει διαφορική διάγνωση και αποκλείσει την ύπαρξη άλλων παθήσεων, όπως νόσος Crohn, κοιλιοκάκη, φλεγμονή του εντέρου, ελκώδης κολίτιδα και άλλες.

Τί επηρεάζει το ευερέθιστο έντερο

Σύμφωνα με μελέτες , κάποιες τροφές επηρεάζουν την σπαστική κολίτιδα, παρόλο που οι ασθενείς ούτε πάσχουν από κάποια γνωστή πάθηση (π.χ., κοιλιοκάκη), ούτε είναι αλλεργικοί στις τροφές αυτές που τους προκαλούν τα συμπτώματα του ευερέθιστου εντέρου. Αυτό συμβαίνει επειδή το ανοσοποιητικό σύστημα του ασθενούς με σπαστική κολίτιδα αντιδρά σε τροφές που κανονικά δεν θα έπρεπε να αντιδρά, κάτι που συνήθως έχει την αφετηρία του μετά από μια γαστρεντερίτιδα. Άλλοι ερευνητές υποστηρίζουν ότι το συγκεκριμένο φαινόμενο σχετίζεται με κάποιο ψυχολογικό πρόβλημα και όχι με την φυσιολογία του εντέρου του ασθενούς.

Αξίζει να σημειωθεί, όμως, ότι οι ορμόνες της περιόδου φαίνεται να επηρεάζουν το ευερέθιστο έντερο, κάτι που εξηγεί γιατί η σπαστική κολίτιδα αφορά κυρίως γυναίκες (με αναλογία 2:1 – γυναίκες/άντρες). Η μεταβολή αυτών των ορμονών (κυρίως της μείωσης των οιστρογόνων και της αύξησης της προγεστερόνης) επιδεινώνουν τα συμπτώματα του ευερέθιστου εντέρου.

Παρόλα αυτά, δεν υπάρχει μια συγκεκριμένη αιτία που να έχει αποδειχθεί ότι προκαλεί το σύνδρομο του ευερέθιστου εντέρου. Ωστόσο, άτομα με υπερβολικό άγχος και στρες έχει παρατηρηθεί ότι παρουσιάζουν έξαρση των συμπτωμάτων της σπαστικής κολίτιδας. Το ίδιο συμβαίνει και με άτομα που ακολουθούν μια ανισόρροπη διατροφή και ένα τρόπο ζωής που συνδυάζει κακή διατροφή, κάπνισμα και κατανάλωση αλκοόλ.

Θεραπεία ευερέθιστου εντέρου

Προς το παρόν, δεν υπάρχει ούτε ειδική εξέταση που μπορεί να διαγνώσει επαρκώς το σύνδρομο του ευερέθιστου εντέρου, αλλά ούτε και συγκεκριμένη θεραπεία, αν και ο γαστρεντερολόγος θα ζητήσει να γίνουν αιματολογικές εξετάσεις, κολονοσκόπηση και κάποιες άλλες εξετάσεις, κυρίως για να αποκλείσει άλλες ασθένειες. Επειδή έχει αποδειχθεί ότι τα συμπτώματα της σπαστικής κολίτιδας πυροδοτούνται από τη λήψη κάποιων τροφών, ο διαιτολόγος ή ο γαστρεντερολόγος συνήθως αφαιρεί αυτές που έχουν συνδεθεί με επιδείνωση του συνδρόμου από τη διατροφή του ασθενούς (π.χ., γαλακτοκομικά) και επανεισάγει σταδιακά κάποιες από αυτές, ενώ παράλληλα εντάσσει περισσότερες φυτικές ίνες.

Πέραν από την διατροφή, ο ασθενής με σπαστική κολίτιδα οφείλει να ακολουθεί ένα υγιεινό τρόπο ζωής που εμπεριέχει μείωση του στρες και φυσική άσκηση, η οποία έχει αποδειχθεί ότι βελτιώνει τα συμπτώματα του ευερέθιστου εντέρου. Επίσης, η βελτίωση των συμπτωμάτων μπορεί να επιτευχθεί και με τη λήψη φαρμάκων και συμπληρωμάτων διατροφής (π.χ., σίδηρος). Και πάλι, όμως, μιλάμε για βελτίωση των συμπτωμάτων και όχι θεραπεία και πλήρη ίαση.

Δυστυχώς, τουλάχιστον με τα μέχρι τώρα δεδομένα, οι ασθενείς με σπαστική κολίτιδα θα πρέπει να μάθουν να συμβιώνουν με το ευερέθιστο έντερο και να έχουν στενή συνεργασία με τον γαστρεντερολόγο τους, τουλάχιστον μέχρι να βρεθεί η προσέγγιση που θα βελτιώσει τα συμπτώματά τους (ίσως χρειαστούν κάποιοι επανακαθορισμοί της αγωγής, μέχρι να βρεθεί αυτή που θα δώσει τα αναμενόμενα αποτελέσματα).