Κάθε μικρού μεγέθους μάζα ή μικρή διόγκωση στο θυρεοειδή αδένα ονομάζεται όζος και συνήθως είναι καλοήθης (στο 95% των περιπτώσεων), μη προκαλώντας κάποιο σύμπτωμα. Περίπου 5%-20% του πληθυσμού έχει τουλάχιστον ένα όζο μεγαλύτερο του ενός εκατοστού, που μπορεί να ψηλαφιστεί στην κλινική εξέταση, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι υπάρχει απαραίτητα κακοήθεια. Υπάρχουν, όμως, περιπτώσεις, που ο όζος γίνεται επώδυνος και μεγαλώνει σε μέγεθος, ή μπορεί ακόμα και να συνυπάρχουν πολλοί όζοι στο θυρεοειδή (πολυοζώδη βρογχοκήλη), με συχνότερη την εμφάνισή τους σε γυναίκες άνω των 50 ετών.

 Είδη όζων θυρεοειδούς αδένα

Εκτός από το κολλοειδή όζο, που είναι η πιο συχνή μορφή όζου του θυρεοειδούς αδένα, υπάρχει επίσης και ο:

• Κυστικός όζος – Στην πλειονότητά πρόκειται για καλοήθη όζο (αν και αρκετών εκατοστών) και αποτελείται από υγρό στο εσωτερικό του (κύστη).

• Φλεγμονώδης όζος – Τις περισσότερες φορές, μια φλεγμονή στον θυρεοειδή αδένα (θυρεοειδίτιδα – αυτοάνοση ή όχι) ευνοεί την ανάπτυξη φλεγμονωδών όζων, οι οποίοι μπορεί να είναι επώδυνοι (ακόμα και να προκαλέσουν πυρετό, στην περίπτωση υποξείας θυρεοειδίτιδας).

• Αδένωμα – Με τη διενέργεια βιοψίας, γίνεται επιβεβαίωση ότι πρόκειται για καλοήθη όγκο, κάτι που είναι το σύνηθες με τα αδενώματα. Σε πολύ σπάνιες περιπτώσεις πρόκειται για καρκίνωμα.

• Κακοήθεις όζος – Αναφέρεται και ως καρκίνωμα και αντιπροσωπεύει ένα μικρό ποσοστό του συνόλου των όζων του θυρεοειδούς (5%-10%). Ο κίνδυνος εμφάνισής του μεγαλώνει σε άτομα που έχουν υποβληθεί σε ακτινοθεραπεία τραχήλου ή κεφαλής σε μικρή ηλικία, καθώς και σε άτομα με ιστορικό πάθησης του θυρεοειδούς, αλλά είναι σπάνιος, σε γενικές γραμμές, και συχνά ιάσιμος με πάνω από 98% ποσοστό πενταετούς επιβίωσης.

Συμπτώματα όζου του θυρεοειδούς αδένα

Οι όζοι θυρεοειδούς αδένα διαγιγνώσκονται συνήθως τυχαία κατά τη διάρκεια ενός υπερηχογραφήματος (ή άλλης απεικονιστικής εξέτασης), μιας κλινικής εξέτασης στον τράχηλο, ή όταν γίνεται διερεύνηση υποθυρεοειδισμού.

Γενικά, ο όζος θυρεοειδούς αδένα δεν έχει κάποιο σύμπτωμα, εκτός αν έχει μεγάλο μέγεθος. Σε αυτή την περίπτωση, μπορεί να παρουσιαστεί δυσκολία στην κατάποση ή την αναπνοή, να παρατηρηθεί ένα αίσθημα πίεσης στο λαιμό και να διαπιστωθεί ορατή διόγκωση των λεμφαδένων στο λαιμό. Ένας όζος αυτού του τύπου μπορεί, επίσης, να εκδηλώνει συμπτώματα υπερθυρεοειδισμού (αν παράγονται μεγάλες ποσότητες ορμονών), όπως διαταραχές ύπνου, ευερεθιστότητα, αίσθημα καρδιακών παλμών, απώλεια βάρους και μυϊκή αδυναμία.

Τί μπορεί να δημιουργήσει όζους θυρεοειδούς αδένα;

Άτομα άνω των 60 ετών συνήθως εμφανίζουν συχνότερα όζους θυρεοειδούς αδένα. Άλλοι παράγοντες κινδύνου περιλαμβάνουν την έλλειψη ιωδίου, το γυναικείο φύλλο, οικογενειακό ιστορικό καρκίνου του θυρεοειδούς ή όζων του θυρεοειδούς, ιστορικό (ατομικό) παθήσεων θυρεοειδούς, έκθεση σε ραδιενεργό ακτινοβολία, ακτινοθεραπεία τραχήλου ή κεφαλής, παρουσία λεμφαδενοπάθειας στον λαιμό και όζοι που εμφανίστηκαν πρόσφατα και εξελίσσονται γρήγορα, μεταξύ άλλων.

Διάγνωση των όζων θυρεοειδούς αδένα

Ο χειρουργός ή ενδοκρινολόγος μπορεί να χρησιμοποιήσει τις παρακάτω διαγνωστικές προσεγγίσεις για να διαπιστώσει την ύπαρξη όζου του θυρεοειδούς:

• Κλινική εξέταση του τραχήλου.
• Αιματολογικές εξετάσεις για τον προσδιορισμό των επιπέδων της TSH και των θυρεοειδικών ορμονών.
• Υπερηχογράφημα.
• Σπινθηρογράφημα, για να διευκρινιστεί η λειτουργία του θυρεοειδούς αδένα και να διαπιστωθεί αν πρόκειται για καλοήθη ή κακοήθη όζο.
• Βιοψία με χρήση λεπτής βελόνας, στην περίπτωση που υπάρχει υποψία για κακοήθεια.

Θεραπεία των όζων θυρεοειδούς αδένα

Κατά κύριο λόγο, η όζοι θυρεοειδούς αδένα αντιμετωπίζονται με χειρουργική παρέμβαση. Σε σπανιότερες περιπτώσεις, μπορεί να απαιτηθεί η χρήση ραδιενεργού ιωδίου, ειδικά όταν ο ασθενής πάσχει από καρκίνο του θυρεοειδούς (σαν συμπληρωματική θεραπεία). Τα τελευταία χρόνια, οι ειδικοί γιατροί επιλέγουν την ολική θυρεοειδεκτομή, ειδικά όταν πρόκειται για τοξικό αδένωμα ή όζο μεγάλου μεγέθους, ενώ μπορεί να χρειαστεί να γίνει και λοβεκτομή.