Οι πέτρες στη χολή ή αλλιώς χολόλιθοι είναι, ουσιαστικά, κρύσταλλοι που δημιουργούνται όταν το συκώτι παράγει περισσότερη χοληστερόλη από το φυσιολογικό, η οποία μεταφέρεται στην χοληδόχο κύστη μέσω της χολής. Οι πέτρες που σχηματίζονται με αυτό τον τρόπο μπορεί να μείνουν στην χοληδόχο κύστη για πολύ καιρό χωρίς να δημιουργούν προβλήματα. Σε άλλες περιπτώσεις, όμως, μεγαλώνουν ή σφηνώνουν συνήθως στον χοληδόχο πόρο (αν είναι μικρές) ή στον κυστικό πόρο (αν είναι μεγάλες) και προκαλούν διάφορες διαταραχές, όπως παγκρεατίτιδα ή ίκτερο.

Πέτρες στην χοληδόχο κύστη – Οι βασικοί τύποι

Οι πέτρες στη χολή έχουν διαφορετικό χρώμα. Για παράδειγμα, οι κίτρινες πέτρες έχουν εναποθέσεις ασβεστίου και χοληστερόλης, ενώ οι μαύρες πέτρες στη χοληδόχο κύστη αποτελούνται από χολερυθρίνη και συνήθως εμφανίζονται σε ασθενείς με αιμολυτική αναιμία, άτομα μεγάλης ηλικίας ή αλκοολικούς ασθενείς. Τέλος, οι καφέ πέτρες στην χοληδόχο κύστη υποδηλώνουν στένωση ή φλεγμονή στην χοληδόχο κύστη.

Αξίζει να σημειωθεί ότι δεν σχηματίζονται πάντα πέτρες στην χολή από τη συσσώρευση κρυστάλλων στην χοληδόχο κύστη. Μερικές φορές, δημιουργείται λάσπη στη χολή, η οποία μπορεί να καθαρίσει (αν εξαλειφθεί το αίτιο που τη δημιούργησε), να μετασχηματιστεί σε πέτρα, ή να σφηνώσει στο χοληφόρο δέντρο.

Πέτρες στη χοληδόχο κύστη – Συμπτώματα

Στο μεγαλύτερο ποσοστό των ασθενών με πέτρες στη χολή (περίπου 8 στους 10 ασθενείς), δεν παρατηρείται ιδιαίτερη συμπτωματολογία. Μπορεί, δηλαδή, να έχουν πέτρες στη χολή για αρκετά χρόνια χωρίς να υπάρχει κάποιο σύμπτωμα που θα υποδηλώνει την ύπαρξή τους. Ένα μικρό ποσοστό των ασθενών εμφανίζουν ήπια συμπτώματα, κυρίως δυσπεψίας, τα οποία μπορεί να επιμένουν για αρκετά χρόνια πριν εμφανιστεί κάποια επιπλοκή που θα τους οδηγήσει στον γιατρό ή στο νοσοκομείο.

Το πρώτο βασικό σύμπτωμα είναι ο κωλικός χοληφόρων και πρόκειται για οξύ σχετικά πόνο (η ένταση του οποίου αυξάνεται σταδιακά) στο πάνω μέρος της κοιλιάς (κάτω από τα πλευρά, στη δεξιά πλευρά) που αυξάνεται μετά το φαγητό και προκαλείται από το οίδημα που δημιουργείται στην χοληδόχο κύστη λόγω των πετρών. Σε κάποιες περιπτώσεις, ο πόνος συνοδεύεται από εμετό ή ναυτία, ειδικά μετά από την κατανάλωση ενός λιπαρού γεύματος. Σε ότι αφορά τη διάρκεια και την ένταση του πόνου, αυτός μπορεί να εξαφανιστεί μερικές ώρες μετά την έναρξή του με τη χρήση παυσίπονου ή να είναι τόσο δυνατός που θα φέρει τον ασθενή στα επείγοντα ενός νοσοκομείου.

Πέτρες στην χοληδόχο κύστη – Επιπλοκές

Η βασική επιπλοκή είναι η στένωση της χοληδόχου κύστεως, η οποία θα βάλει εμπόδιο στην φυσιολογική πορεία της χολής προς το δωδεκαδάκτυλο. Αυτό μπορεί να φέρει τα εξής προβλήματα:

• Φλεγμονή στην χοληδόχο κύστη αν η πέτρες μπλοκάρουν τον κυστικό πόρο της κύστης, κάτι που θα οδηγήσει σε λοίμωξη από τα εγκλωβισμένα μικρόβια. Η κατάσταση αυτή ονομάζεται οξεία χολοκυστίτιδα και συνοδεύεται από πυρετό και πόνο στο δεξί-άνω μέρος της κοιλιάς που δεν υποχωρεί και χρήζει άμεση νοσηλεία. Σε εξαιρετικά βαριές περιπτώσεις, η μόνη αντιμετώπιση είναι η χολοκυστεκτομή.

• Οξεία χολοαγγειίτιδα (λοίμωξη), αν η πέτρες μπλοκάρουν τον χοληδόχο πόρο. Ακολουθεί ίκτερος (κιτρίνισμα του λευκού των ματιών και του δέρματος), πυρετός με ρίγος και πόνος και μπορεί να προκαλέσει σήψη και απόστημα στο συκώτι. Θα πρέπει να γίνει άμεσα νοσηλεία για να αφαιρεθούν αρχικά οι πέτρες ενδοσκοπικά και κατόπιν η χολή.

• Οξεία παγκρεατίτιδα, η οποία είναι άλλη μια σοβαρή λοίμωξη που προκαλείται όταν οι πέτρες σφηνώσουν ακόμα πιο κοντά στον δωδεκαδάκτυλο και μπλοκάρουν τον παγκρεατικό πόρο.

• Διάτρηση της χοληδόχου κύστεως, η οποία συμβαίνει σε βαριές φλεγμονές της κύστεως. Τότε, η χολή περνάει στην κοιλιά και μπορεί να προκαλέσει περιτονίτιδα. Σε εξαιρετικά σπάνιες περιπτώσεις, η πέτρες μπορεί να προκαλέσουν ειλεό (αν φτάσουν στο έντερο).

Διάγνωση και θεραπεία

Κάποιες φορές, η εύρεση πέτρας στην χοληδόχο κύστη είναι ένα τυχαίο γεγονός, κατά τη διάρκεια ενός υπερηχογραφήματος για κάποιον άλλο λόγο. Η κύρια εξέταση για να βρούμε πέτρες στην χοληδόχο κύστη είναι το υπερηχογράφημα. Συνιστάται μαγνητική ή αξονική τομογραφία μόνο αν οι πέτρες βρίσκονται σε άλλα σημεία, όπως ο χοληφόρος πόρος. Τέλος, μια σειρά αιματολογικών εξετάσεων θα δώσει μια σαφή απεικόνιση της λειτουργίας του συκωτιού, έτσι ώστε να μπορεί ο ειδικός γιατρός να συστήσει το σωστό θεραπευτικό πρωτόκολλο.

Σε επίπεδο θεραπείας, οι πέτρες στην χοληδόχο κύστη συνήθως δεν απαιτούν ιδιαίτερη θεραπευτική αντιμετώπιση, εκτός από ασθενείς με καρδιοπάθειες, ανοσοκατεσταλμένους ασθενείς και διαβητικούς, καθώς και άτομα με πέτρες στη χοληδόχο κύστη για μεγάλο χρονικό διάστημα, οι οποίοι ίσως χρειαστούν χειρουργική επέμβαση αφαίρεσης των πετρών και/ή λαπαροσκοπική χολοκυστεκτομή (ειδικά αν υπάρχουν συμπτώματα).